Türk Lirası

Türk Lirası (türk. türk lirası, ISO-Code TRY) Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin para birimidir. 2008 yılı sonuna kadar bu birim Yeni Türk Lirası olarak adlandırılmıştır. Bu birim 1 Ocak 2005 tarihinde bir Milyon eski Türk Lirası’nın Yeni Türk Lirası’na dönüştüğü para birimi reformuyla ortaya çıkmıştır. Bu para biriminin Avro ile karşılaştırıldığında şimdiye dek en düşük değeri 19. Mart 2009 tarihinde 2,3047 TRY/EUR olarak görülmüştür (2010 tarihi itibariyle kur 2,050 ile 2,100 arasında seyretmektedir).

Birinci Seri (E1)

29. Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. 30. Aralık 1925 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi 701 (Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun) sayılı kanunla ilk Türk banknotlarının basılmasına karar vermiştir. Bunun için her bankanın bir temsilcisinin görevlendirildiği bir komisyon kurulmuştur. Dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda komisyonun başkanlığını yapmıştır. Komisyon yeni banknotların değeri ve görünüşü üzerine çalışmalar yapmış ve dokuz ay sonra 1 Lira, 5 Lira, 10 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira değerlerinde yedi banknotun basılmasına karar vermiştir. İlk seri (E1) Thomas De La Rue adında İngiliz bir işletme tarafından basılmış ve 5 Aralık 1927 tarihinde kullanıma girmiştir. 4 Aralık 1927 tarihinde o zamana kadar kullanılan Osmanlı banknotları artık kullanıma sokulmamış ve bu banknotlar 4 Eylül 1928 tarihinde değerini tamamen kaybetmiştir.

İkinci Seri (E2)

İlk seri, alfabe reformundan (1Kasım 1928) önce basıldığı için yeni banknotlar artık Latin harfleriyle basılmaktadır. İlk seri banknotların üzerinde değerler, hem Fransızca hem de Osmanlıca basılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi 11 Haziran 1930 tarihinde 1715 sayılı kanunla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kurulmasına karar vermiştir. 3 Ekim 1931 tarihinde Merkez Bankası görevine başlamıştır. 1930’lu yılların sonuna doğru özel darphane kuruluşu için çalışmalara başlanmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi ve bunun sebep olduğu ekonomik kriz, darphanenin kurulmasına ilişkin bu ilk girişimi engellemiştir. İkinci seri banknotlar 50 Kuruş, 1 Lira, 2½ Lira, 5 Lira, 10 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira’lık birimlerden oluşmaktadır. 50 Kuruş banknotlar Almanya’da, diğer banknotlar da İngiltere’de basılmıştır. Bu banknotlar 1938 ve 1944 yılları arasında tedavüle girmiştir.

İkinci seri banknotlar üzerinde Mustafa Kemal Atatürk’ün yanı sıra İsmet İnönü de resmedilmiştir.

Üçüncü Seri (E3)

Üçüncü seride Atatürk’ün portresi yerine İsmet İnönü’nün portresi resmedilmiştir. Bu banknotlar 1942 ve 1947 yılları arasında tedavüle girmiştir. Birimleri 2½ Lira, 10 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira’dır. Bu seri Almanya’da, İngiltere’de ve ABD’de basılmıştır.

Dördüncü Seri (E4)

Dördüncü seri 10 Lira ve 100 Lira banknotlardan oluşmaktadır. Bu banknotlar ABD’de basılmış ve 1947 ile 1948 yılları arasında tedavüle girmiştir. Bu banknotların da üzerinde sadece İsmet İnönü’nün portresi görülmektedir.

Beşinci Seri (E5)

Beşinci seri 1951 ve 1971 yılları arasında tedavüle girmiştir (Birimleri: 2½ Lira, 5 Lira, 10 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira). İnönü’nün portresinin yerini Mustafa Kemal’in portresi almıştır. Bu banknotlar İngiltere’de basılmıştır. Daha sonra 1958 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti’nde de basılmıştır. İlki başarısızlıkla sonuçlanan darphane kurma girişimlerine 1951 yılında yeniden başlandı ve böylece 1958 yılında ilk banknotların basımı Türkiye Cumhuriyeti’nde yapıldı. İlk basılan banknotlar 100 Lira kâğıt paralardır.

Altıncı Seri (E6)

Altıncı seri banknotlar 1966 ve 1983 yılları arasında tedavüle girmiştir (Birimleri: 5 Lira, 10 Lira, 20 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira). Tüm banknotlar Türkiye Cumhuriyeti’nde basılmıştır.

Yedinci Seri (E7)

Yedinci seri banknotlar 1979 yılından itibaren tedavüle girmiştir (Birimleri: 10 Lira, 100 Lira, 500 Lira, 1.000 Lira, 5.000 Lira, 10.000 Lira, 20.000 Lira, 50.000 Lira, 100.000 Lira, 250.000 Lira, 500.000 Lira, 1.000.000 Lira, 5.000.000 Lira, 10.000.000 Lira ve 20.000.000 Lira). Tüm banknotlar Türkiye Cumhuriyeti’nde basılmıştır. Yedinci seri, 1 Ocak 2006 yılında tedavülden kaldırılmıştır ve 2016 yılına kadar değerini kaybedecektir.

Sekizinci Seri (E8)

Sekizinci seri 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren tedavüle girmiştir (Birimleri: 1 Lira, 5 Lira, 10 Lira, 20 Lira, 50 Lira ve 100 Lira). 2005 yılındaki par birimi reformundan sonra basılan ilk seridir. Tüm banknotlar Türkiye Cumhuriyeti’nde basılmıştır.

Dokuzuncu Seri (E9)

Dokuzuncu seri banknotlar 1 Ocak 2009 tarihinde tedavüle girmiştir (Birimleri: 5 Lira, 10 Lira, 20 Lira, 50 Lira, 100 Lira ve 200 Lira). Bu seri en güncel ve en yeni banknot serisidir.

Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Banknot